شیرازه بافی

شیرازه بافی یا کناره پیچ یكى از روش هايى است، که برای پيش گيرى از پارگى و ساييده شدن فرش انجام می شود. به نوارهايى كه در لبه طولى قالى قرار دارند شيرازه گفته مي شود.
از مزاياى شيرازه بافی ايجاد پايدارى در لبه هاى قالى و همچنین براى جلوگيرى از ساييده شدن فرش و نفوذ آب ومايعات ديگر به داخل فرش است.
در شيرازه بافی بايد به انتخاب نخ توجه لازم انجام شود، كه نخ هاى مناسب براى قالى هاى مختلف انتخاب گردد. زيرا شيرازه هاى نامناسب مانع لول شدن فرش شده و در زمان باز كردن صورت ظاهرى فرش را نامناسب جلوه مي دهد.

شیرازه بافی

شیوه شیرازه بافی

شیرازه بافی برای پوشاندن سر پودهای کنار فرش و نظم بخشیدن به کناره‌ها و مهار تارهای کناری فرش بکار می رود. بعد از بافت هر رج باید شیرازه یا کناره پیچ نیز به موازات قالی بافته شود. ضمناً‌ در اطراف قالی، ضمن پوشاندن سر پودها نظم و ظرافت خاصی می دهد.

معمولاً ۴ تا ۶ تار، از تارهای کناری فرش را در نظر می‌گیرند و به موازات بافت فرش، از پایین به بالا پس از اتمام چند رج، نخی پشمی هم‌رنگ متن به دور تار می‌پیچند. برای اتصال تارهای شیرازه به تارهای اصلی، پودی ضخیم را پس از هر رج به دور تارهای شیرازه می‌پیچند و دوباره به داخل فرش وارد می‌کنند و در پودکشی رج بعد نیز استفاده می‌کنند.

شیوه شیرازه بافی

انواع شیرازه

متصل : چند رشته نخ خامه را که هم رنگ بافت ساده  و متن اصلی قالی می باشد به هم تابیده و به صورت گلوله کوچکی در می آورند. (یک گلوله برای شیرازه سمت راست و یک گلوله برای شیرازه سمت چپ).

سر نخ گلوله را به ۳ یا ۵ رشته تار (برحسب اندازه و ظرافت قالی) که قبلاً در مرحله چله کشی برای شیرازه بافی در طرفین چله ها پیش بینی شده گره می زنند (معمولاً حدود ۱۰ سانتیمتر به اندازه سر ریشه های قالی در ابتدا و انتها، سر آن را آزاد می گذارند).

پس از هر نوبت پود دادن (ضخیم و نازک) گلوله را از تارهای شیرازه عبور داده و همراه سر پودها به صورت لوله ای یا حصیری پیچانده و محکم می کشند و این کار را در همه رجها تکرار می نمایند.

انواع شیرازه بافی متصل

_ شیرازۀ حصیری (چند ردیفه ) : به صورت نوار باریک در کناره‌های قالی (قالی‌های عشایری)
_ شیرازۀ متوازی
_ شیرازۀ متخاصم
_ شیرازۀ متضاد
_ شیرازۀ متقاطع

شیرازه بافی منفصل

در کناره پیچ منفصل پس از اتمام قالی، شیرازه بافی جداگانه انجام می شود. به این ترتیب که سر پودها بعد از هر رج بافت از دور چله های شیرازه طرفین قالی گذشته و به داخل قالی بر می‌گردد.

بعد از تکرار چندین رج حدود ۵ سانتیمتر سر یکی از پودها را به دو راست رو یا تسمه آهنی که برای این کار در طرفین دستگاه (بین قالی و راست روها) و برای جلوگیری از کجی قالی تعبیه شده پیچیده و به داخل قالی برگردانده می شود و این کار در تمام طول بافت قالی تکرار می کنند.

بعد از بافت کامل قالی سر پودهایی را که به راست روها و یا تسمه های طرفین بسته شده می برند و شیرازه مناسب با متن و ظرافت قالی، جداگانه تهیه و به وسیله سوزن به کناره های قالی به نحوی می دوزند که حالت شیرازه متصل را پیدا نماید.

شیرازه منفصل معمولاً در دستگاه هایی که کوجی ندارند متداول است، مانند دستگاههای ترکی در منطقه آذربایجان. لازم به ذکر است که استحکام و کیفیت کناره پیچ متصل در عمل بهتر از نوع منفصل آن می باشد.

برخی فرش‌های ایران (فارس و یلمه چهارمحال‌وبختیاری)شیرازه‌های رنگی دارند.

شیرازه فرش