شیرازه بافی فرش چگونه است ؟
شیرازه بافی یا شیرازه دوزی یا کناره پیچ ، یكى از روش هايى است که برای پيش گيرى از پارگى و ساييده شدن فرش انجام می شود. به نوارهايى كه در لبه طولى قالى قرار دارند شيرازه گفته مي شود ، این نوار ها که در حاشیه طولی فرش بافته یا دوخته میشوند به شکل لوله ای و کاملاً مدور هستند. در صورتی که اگر برخی از فرشهای قدیمی را بررسی کنید ، متوجه میشوید که شیرازه ها نوارهایی هستند با عرض 2 تا 4 سانتیمتر که طول آنها با طول فرش همسان است برای شیرازه دوزی در زمانهای قدیم، معمولاً از موی بز استفاده میکردند. دلیل آن هم این بود که نسبت به پشم دیگر حیوانات، این شیرازه ها در برابر بیدزدگی، نم و رطوبت مقاومت بیشتری داشتند.
اگر نیاز به شیرازه بافی دارید میتوانید فرم زیر را تکمیل کنید.
از مزایای مهم شیرازه بافی فرش میتوان به ایجاد پایداری و استحکام بیشتر در لبه های فرش اشاره کرد که این عامل سبب میشود تا از ساییده شدن و نفوذ آب و مایعات به داخل فرش جلوگیری شود. همانطور که در بالا اشاره شد ، نخ مورد استفاده در شیرازه بافی اهمیت بسیار بالایی دارد و باید نخ مناسب برای قالی های مختلف انتخاب گردد زیرا شیرازه های نامناسب مانع از لول شدن فرش شده و در زمان باز بودن ، جلوه ظاهری فرش را نامناسب جلوه میدهد.
چرا از شیرازه بافی فرش استفاده میشود ؟
به حاشیه طول فرشتان نگاه کنید، خواهید دید یک سری پرزها در کنار حاشیهها وجود دارند. این پرزها جزء خود بافت فرش هستند. حال تصور کنید از شیرازه استفاده نشود. کاملاً واضح است که بافت طولی فرش به مرور زمان حالت اولیه خود را از دست داده و در آن قسمت تراکم بافت فرش کم میشود. به بیان دیگر پس از مدتی خواهید دید که از حاشیه فرش کم شده است.
پیشنهاد مطالعه : چگونه ریشه فرش ها را ببافیم ؟
بنابراین میتوان به این نتیجه رسید که هر فرشی نیاز به شیرازه بافی دارد ، شیرازه زنی باعث میشود قسمت طولی فرش مستحکم تر شده و در آن قسمت نظم خاصی ایجاد شود . متخصصان در این باره این اصطلاح را به کار میبرند که شیرازه دوزی فرش موجب پلمپ بافت فرش شما خواهد شد.
لازم به ذکر است که اکنون شیرازه زنی با طرحهای مختلفی انجام میشود. این که در حاشیه ی طولی فرش چه طرحی به کار رود، به سلیقه و تخصص فردی که در حال رفو است بستگی دارد.
کاربردهای شیرازه زنی فرش
شیرازه زنی برای تمام فرش ها قابل اجرا است. فرش های ماشینی، دستباف و حتی فرش های فانتزی که امروزه طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده اند. البته نحوه ی انجام شیرازه زنی برای هر کدام از این فرشها متفاوت است و لازم است بر روی این نکته تأکید کنیم که لازم است توسط افراد متخصص و حرفه ای انجام شود ، اما اگر خودتان قصد انجام این کار را دارید ، ادامه مطلب را مطالعه کنید.
نحوه یا شیوه شیرازه بافی
شیرازه بافی برای پوشاندن سر پود های کنار فرش و نظم بخشیدن به کناره ها و مهار تارهای کناری فرش بکار می رود . بعد از بافت هر رج باید شیرازه یا کناره پیچ نیز به موازات قالی بافته شود تا از استحکام آن رج مطمئن شویم ، ضمناً در اطراف قالی ، به علاوه پوشاندن سر پودها نظم و ظرافت خاصی می دهد.
شیرازه ها ، غالبا به دو صورت انجام میشوند ، اول در زمان بافت توسط دستگاه یا هنرمند قالی باف و دوم پس از اتمام بافت توسط رفوگر انجام میشود. به شیرازه زنی ای که در زمان بافت فرش انجام میشود ، شیرازه بافی متصل میگویند و اگر پس از بافت این کار انجام بگیرد به آن شیرازه دوزی منفصل گفته میشود.
معمولاً ۴ تا ۶ تار ، از تارهای کناری فرش را در نظر میگیرند و به موازات بافت فرش، از پایین به بالا پس از اتمام چند رج، نخی پشمی همرنگ متن به دور تار میپیچند. برای اتصال تارهای شیرازه به تارهای اصلی، پودی ضخیم را پس از هر رج به دور تارهای شیرازه میپیچند و دوباره به داخل فرش وارد میکنند و در پودکشی رج بعد نیز استفاده میکنند.
اگر نیاز به شیرازه بافی دارید میتوانید فرم زیر را تکمیل کنید.
نحوه شیرازه دوزی متصل
چند رشته نخ خامه را که هم رنگ بافت ساده و متن اصلی قالی می باشد به هم تابیده و به صورت گلوله کوچکی در می آورند. (یک گلوله برای شیرازه سمت راست و یک گلوله برای شیرازه سمت چپ).
سر نخ گلوله را به ۳ یا ۵ رشته تار (برحسب اندازه و ظرافت قالی) که قبلاً در مرحله چله کشی برای شیرازه بافی در طرفین چله ها پیش بینی شده گره می زنند (معمولاً حدود ۱۰ سانتیمتر به اندازه سر ریشه های قالی در ابتدا و انتها، سر آن را آزاد می گذارند).
پس از هر نوبت پود دادن (ضخیم و نازک) گلوله را از تارهای شیرازه عبور داده و همراه سر پودها به صورت لوله ای یا حصیری پیچانده و محکم می کشند و این کار را در همه رجها تکرار می نمایند.
انواع شیرازه بافی متصل
_ شیرازۀ حصیری (چند ردیفه ) : به صورت نوار باریک در کنارههای قالی (قالیهای عشایری)
_ شیرازۀ متوازی
_ شیرازۀ متخاصم
_ شیرازۀ متضاد
_ شیرازۀ متقاطع
نحوه شیرازه بافی منفصل
نوع دوم از شیرازه ها پس از اتمام کار بافت و پرداخت بر روی فرش انجام میگیرند ، این روش به وسیله نخ و سوزن انجام میشود و بدین صورت است که نخ ها به کناره فرش دوخته میشوند که به آن شیرازه منفصل گویند.
در کناره پیچ منفصل پس از اتمام قالی، شیرازه بافی جداگانه انجام می شود. به این ترتیب که سر پودها بعد از هر رج بافت از دور چله های شیرازه طرفین قالی گذشته و به داخل قالی بر میگردد.
بعد از تکرار چندین رج حدود ۵ سانتیمتر سر یکی از پودها را به دو راست رو یا تسمه آهنی که برای این کار در طرفین دستگاه (بین قالی و راست روها) و برای جلوگیری از کجی قالی تعبیه شده پیچیده و به داخل قالی برگردانده می شود و این کار در تمام طول بافت قالی تکرار می کنند.
بعد از بافت کامل قالی سر پودهایی را که به راست روها و یا تسمه های طرفین بسته شده می برند و شیرازه مناسب با متن و ظرافت قالی، جداگانه تهیه و به وسیله سوزن به کناره های قالی به نحوی می دوزند که حالت شیرازه متصل را پیدا نماید.
شیرازه منفصل معمولاً در دستگاه هایی که کوجی ندارند متداول است، مانند دستگاههای ترکی در منطقه آذربایجان. لازم به ذکر است که استحکام و کیفیت کناره پیچ متصل در عمل بهتر از نوع منفصل آن می باشد.
چند نکته ی مهم در رابطه با شیرازه زنی فرش
باید بدانید هر چند هم شیرازه زنی با دقت انجام شود، میتواند در اثر اتفاقاتی دچار خرابی شود. بهتر است عواملی که موجب خرابی شیرازه فرش میشوند را بشناسید و از آنها جلوگیری کنید.
این عوامل عبارتند از:
- در صورتی که شیرازهها در معرض رطوبت قرار بگیرند، به مرور زمان دچار پوسیدگی خواهند شد.
- کشیده شدن بیش از حد فرش بر روی سطوح ناهموار و سخت، موجب میشود شیرازهها حالت نخ نمایی پیدا کنند.
- بید خوردگی فرش، پارگی شیرازه و … از دیگر موارد از بین برندهی شیرازهی فرش است.
اگر نیاز به شیرازه بافی دارید میتوانید فرم زیر را تکمیل کنید.
جمع بندی
در این مطلب دانستید که شیرازه دوزی فرش به چه معناست و چرا لازم است برای فرشها از شیرازه استفاده شود. همچنین توضیح دادیم که از شیرازه زنی برای چه نوع فرشهایی استفاده میشود و چه مواردی میتواند موجب از بین رفتن ظاهر و کاهش دوام شیرازههای فرش شود.
امیدواریم که این مقاله به شما در جهت بالا بردن آگاهیتان در زمینه شستشوی فرش کمک کرده باشد ، قالیشویی بیستون آماده ارائه انواع خدمات شستشوی فرش ، شیرازه دوزی و… میباشد ، کافیست با ما تماس بگیرید.